• Main Slider

Αρχείο Συμβολαιογράφου Αθηνών Δημητρίου Γ. Βουζίκη, 1886 - 1919

Η καριέρα του Δημ. Γ. Βουζίκη διήρκησε 33 χρόνια, από το Σεπτέμβριο του 1886 έως και το 1919. Η πρώτη συμβολαιογραφική πράξη που συντάσσει είναι ένα πληρεξούσιο στις 2 Σεπτεμβρίου του 1886. Μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς έχει συντάξει σχεδόν 280 πράξεις. Τα επόμενα χρόνια συντάσσει -κατά μέσο όρο- λίγο περισσότερες από 1.000 πράξεις ετησίως ενώ από τις αρχές του επόμενου αιώνα ο αριθμός των πράξεων μειώνεται σε 900 περίπου ετησίως -κατά μέσο όρο. Η αύξηση του αριθμού των συμβολαιογράφων στην πρωτεύουσα, πιθανόν να επηρεάζει τον αριθμό της πελατείας του Βουζίκη. Το αρχείο λοιπόν του συμβολαιογράφου περιλαμβάνει περίπου 31.000 συμβολαιογραφικές πράξεις αλλά δυστυχώς το ευρετήριο έχει χαθεί.
Στη διάρκεια των τριών αυτών δεκαετιών, ο Βουζίκης άλλαξε τέσσερις φορές γραφείο, παραμένοντας ωστόσο πάντα στο εμπορικό κέντρο της πρωτεύουσας. Τα πρώτα του βήματα έγιναν στην οδό Ευριπίδου, "εν τη οικία της Ελπίδος χήρας Αντ. Χέλμη". Δύο χρόνια αργότερα, ο Βουζίκης μεταφέρει το γραφείο του στην οδό Πραξιτέλους, στην πλατεία του Ιερού Λόχου, σε χώρο που ανήκει στον Γ. Παπαδόπουλο. Στα τέλη του 19ου αιώνα, το 1896, το συμβολαιογραφείο στεγάζεται σε ακίνητο που βρίσκεται κάτω από την οικία του Γ. Μπόταση, στην οδό Σοφοκλέους. Τέλος, δύο χρόνια πριν αποσυρθεί από το επάγγελμά του, εγκαθιστά το συμβολαιογραφείο του στην οδό Αριστείδου, σε κτίριο που κατέχουν οι κληρονόμοι του Μιχαήλ Σ. Πατούσα, ενός από τους πιο πιστούς του πελάτες. Ουσιαστικά, οι 4 αυτοί δρόμοι σχηματίζουν ένα "Π" και βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με την Αγορά, διάφορες τράπεζες (Εθνική, Πιστωτική Βιομηχανική) και σημαντικά Δημόσια κτήρια την εποχή εκείνη (Υπουργείο Εσωτερικών, Υπουργείο Ναυτικών, Ελεγκτικό Συνέδριο, Χρηματιστήριο, Πρωτοδικείο, Άρειος Πάγο, Ταχυδρομείο). Η πελατεία του Βουζίκη προέρχεται από όλο το Δήμο της Αθήνας.

Αναλυτικά, οι πράξεις που έχουν αποδελτιωθεί από το αρχείο του συμβολαιογράφου είναι:

 

Είδος Πράξης 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1905 1906 1907 1908 1909 Διάφ. έτη Σύνολο
Ενοικιαστήριο Μαγαζίου 13 24 32 54 47 47 34 66 36 36 25 3 417
Ενοικιαστήριο Οικίας 8 46 49 62 68 60 92 98 69 83 87 0 722
Ενοικιαστήριο Αγρού/κήπου/αμπέλου 4 17 30 26 18 14 20 20 8 12 11 1 181
Ενοικιαστήριο Σταύλου/Μάνδρας/Λατομείου 0 2 2 3 6 10 9 3 9 2 6 0 52
Ενοικιαστήριο Κινητών 0 7 16 10 14 4 6 11 5 1 5 1 80
Υπενοικιαστήριο Μαγαζίου 2 4 5 14 9 5 6 12 8 2 1 0 68
Υπενοικιαστήριο Οικίας 0 3 3 2 1 1 4 1 1 0 0 0 16
Διάλυση Μισθωτηρίου 0 5 2 7 4 2 27 0 0 0 4 0 51
Πωλητήριο Οικίας 0 8 19 21 20 9 50 18 9 11 8 15 188
Πωλητήριο Οικοπέδου 0 18 23 15 17 20 23 41 42 48 33 33 313
Πωλ/ριο Αγρού/κήπου/αμπέλου 0 16 31 28 27 8 7 19 15 8 25 58 242
Πωλητήριο Κινητών 0 12 22 22 18 6 7 11 7 0 17 1 123
Προίκα 0 8 15 9 11 19 7 8 11 7 7 9 111
Διαθήκη 0 0 0 2 3 2 1 3 3 0 4 0 18
Απογραφή 0 1 3 5 0 0 4 1 2 3 0 0 19
Υπηρετικό 0 3 2 7 5 4 0 0 0 1 3 0 25
Πρόσληψη 0 0 2 6 3 2 2 0 0 2 3 1 21
Υιοθεσία 0 0 2 5 2 0 0 0 0 0 0 0 9
Aλλο 0 1 9 14 13 8 0 0 0 0 0 0 45
Σύνολο 27 175 267 312 286 221 299 312 225 216 239 122 2701

Αρχείο Συμβολαιογράφου Αθηνών Χρήστου Δ. Μαγκαφά 1931 - 1950

Ο Χ. Μαγκαφάς δραστηριοποιείτο την περίοδο 1930-1952 στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Σταδίου 43β, στο Μέγαρο ιδιοκτησίας του Ταμείου Υγειονομικής, και οι πράξεις του αρχείου του κατανέμονται ως εξής:

 

ΕΤΟΣ Αριθμός πράξεων
1931
118
1932
136
1933
109
1934
164
1935
153
1936
277
1937
352
1938
342
1939
191
1940
236
1941
193
1942
397
1943
146
1944
87
1945
151
1946
237
1947
363
1948
400
1949
471
1950
751

 

Αρχείο Πρωτοδικείου Αθηνών, Κατοχικαί αποφάσεις, 1950 - 1960

Αφορά περίπου 10.000 αγωγές. Πρόκειται για τις υποθέσεις που εκδικάσθηκαν μετά από την υποβολή σχετικής αγωγής από άτομα που είχαν πωλήσει ακίνητα στη διάρκεια της κατοχής και βάσει του Α.Ν. 1323/1949 ζητούσαν να επανακτήσουν.

Το θεσμικό πλαίσιο της εποχής:
Ως προκύπτει εκ των διατάξεων του Α.Ν. 1323/49 ο πωλήσας κατά το από 1/8/1941 μέχρι 14 Αυγούστου 1944 χρονικόν διάστημα έν ή πλείονα ακίνητα ή ιδανικόν μερίδιον ακινήτου, των οποίων ετύγχανε κύριος προ της 28/4/1941 και το σύνολο της πραγματικής αξίας των οποίων προκειμένου περί αστικών ακινήτων κειμένων εις την περιφέρειαν του Δήμου Αθηναίων δεν υπερβαίνει το ποσόν των δραχμών 750.000, υπολογιζόμενον εις προπολεμικάς δραχμάς, εάν προσέτι εστερείτο κατά τον χρόνον της πωλήσεως στερείται δε και ήδη άλλης αξιολόγου περιουσίας, δικαιούται να ζητήση την ακύρωσιν της πωλήσεως επί επιστροφή του καταβληθέντος τιμήματος (αρθ Ι§Ι, 2§Ι) ως πραγματική αξία του ακινήτου νοείται η κατά το τελευταίον προ της 28/10/40 εξάμηνον αξία αυτού, εις προπολεμικάς δραχμάς, εξευρισκομένη βάσει της μέσης τιμής πωλήσεως, του χρονικού τούτου διαστήματος, άλλων ομοειδών και παρακειμένων ακινήτων και, εν ανυπαρξία τοιούτων πωλήσεων, δια κεφαλοποιήσεως του εισοδήματος υπολογιζομένου προς 6% (αρθ 2§2).
Το αξιόλογον της περιουσίας κρίνεται αναλόγως των τοπικών συνθηκών και των κοινωνικών και οικογενειακών συνθηκών του πωλητού (άρθρον 2§Ι, ΙΙ). Κηρυσσομένης ακύρου της πωλήσεως ακινήτου, ο πωλητής υπέρ ού χωρεί η ακύρωσις υποχρεούται όπως επιστρέψη εις τον, κατά την δημοσίευσιν του εφαρμοζομένου Νόμου, τελευταίον αγοραστήν το πραγματοποιηθέν τίμημα της κηρυσσομένης ακύρου πωλήσεως….Το επιστρεπτέον τίμημα τυγχάνει καταβλητέον εις τέσσαρας τετραμήνους δόσεις εντόκως προς 6% ετησίως από της τελεσιδικίας της αποφάσεως (άρθρον 3§4), υπολογίζεται εις σημερινάς δραχμάς κατ\' αναλογίαν προς την χρυσήν λίραν Αγγλίας, της τιμής ταύτης υπολογιζομένης, προκειμένου μεν περί του χρόνου καθ όν κατεβλήθη το τίμημα συμφώνως προς την υπ αριθ Π. 2578/24 εγκ. της 28/3/45 του Υπουργείου Οικονομικών, προκειμένου δε προς τον χρόνον της καταβολής του επιστρεπτέου τιμήματος, επί τη βάσει της τρέχουσας τιμής της χρυσής λίρας εν τω χρηματιστηρίω Αθηνών κατά την ημέραν της πραγματοποιήσεως της πληρωμής, της προσδιοριζούσης το επιστρεπτέον τίμημα αποφάσεως λαμβανούσης υπ\' όψιν ως τρέχουσαν τιμήν της χρυσής λίρας την κατά την ημέραν της εκδόσεώς της τοιαύτην (άρθρον 16§6).

Η μεθοδολογία και ευρήματα της μελέτης:

Το Αρχείο του Πρωτοδικείου Αθηνών περιέχει τις αποφάσεις των υποθέσεων που εκδικάσθηκαν και όχι τις ίδιες τις αγωγές, πράγμα που σημαίνει ότι δεν διαθέτουμε τον πλήρη φάκελο με όλα τα στοιχεία των ενδιαφερομένων και των ακινήτων για τα οποία πρόκειται.

Τα στοιχεία της μελέτης για την οικονομία στη περίοδο της κατοχής συγκεντρώθηκαν από τη συστηματική αποδελτίωση των δικαστικών αποφάσεων που εκδόθηκαν από το 1950 έως το 1955 και των καταθέσεων των μαρτύρων όπου αυτοί υπάρχουν. Έτσι ενώ αποδελτιώθηκαν 600 αποφάσεις διαθέτουμε στοιχεία για το επάγγελμα των εναγόντων μόνο για τους μισούς περίπου.
Οι μάρτυρες που προσέρχονταν από τη μεριά των αγοραστών επί κατοχής είχαν ως στόχο να πείσουν τον δικαστή ότι

  • η αξία του ακινήτου (όταν δεν επρόκειτο για ασήμαντο ακίνητο) ήταν μεγαλύτερη προπολεμικά από τις 750.000 δρχ που ορίζει ο νόμος ώστε η αγωγή να απορριφθεί ως άκυρος
  • ο πωλητής διέθετε αξιόλογη περιουσία και το επάγγελμά του τού διασφάλιζε ένα καλό βιοτικό επίπεδο άρα το ακίνητο δεν του ήταν απαραίτητο
  • ο αγοραστής έκανε μεγάλες δαπάνες για τη βελτίωση του ακινήτου σε βαθμό που αντιπροσωπεύουν το ήμισυ της πραγματικής αξίας του πωληθέντος ακινήτου άρα να μην επιστραφεί αλλά να συμπληρωθεί η αξία του
  • ο αγοραστής είναι βομβόπληκτος ή πυροπαθής ή συμμοριόπληκτος ώστε να μην επιστραφεί το ακίνητο αλλά να συμπληρωθεί η αξία του
  • ο ενάγων μετείχε "εκουσίως συμμοριών" ή έχει "αναρχικάς ιδέας" άρα δεν έχει δικαίωμα να ζητήσει την επιστροφή του ακινήτου

Το αρχείο αυτό ως προϊόν της εποχής του που είναι η αμέσως μετεμφυλιακή Αθήνα φέρνει έντονα τα σημάδια της όπου κάθε ύποπτος για αριστερή ιδεολογία στερούνταν αμέσως των βασικών του δικαιωμάτων.
Φαίνεται λοιπόν ότι ο μεγάλος όγκος των αγοραπωλησιών (82%) έγινε πράγματι ανάμεσα στον Οκτώβριο του 1941 και τον Οκτώβριο του 1942, δηλαδή την περίοδο της έλλειψης των ειδών διατροφής, της πείνας και της μεγάλης ακρίβειας και μόνο το 5% έγινε το 1943.

Άλλα αρχεία

Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ, Πρυτανικοί λόγοι 1850-1914
Αρχείο Νοσοκομείου «Μαρίκα Ηλιάδη», 1933-1940
Οδηγοί Νικ. Ιγγλέση 1910, 1921, 1930, 1939, 1947-48 και 1957-58
ΟΤΕ, Τηλεφωνικός Κατάλογος Αθηνών του 1949
ΕΣΥΕΕ: Απογραφές Πληθυσμού και Κίνηση Πληθυσμού

Συμβολαιογραφικά / Δικαστικά αρχεία

Τα συμβολαιογραφικά αρχεία αποτελούν το κατεξοχήν αρχείο-θησαυρό για την κοινωνική ιστορία, αφού σε αυτά βρίσκουμε όλες τις πράξεις που αποτελούν σταθμό στη κοινωνική και οικονομική ζωή των ανθρώπων: από τα Προικοσύμφωνα -και άρα τη δημιουργία μιας οικογένειας- μέχρι τη Διαθήκη και την Απογραφή αιτία θανάτου, και ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα, υπάρχουν όλες οι οικονομικές συναλλαγές των ατόμων: οι αγοραπωλησίες, τα μισθωτήρια, τα δάνεια, οι προσλήψεις…
Σύμφωνα με την απογραφή του 1879, όπου και γίνεται η πρώτη επίσημη αναγραφή του επαγγέλματος των κατοίκων, υπήρχαν στην πρωτεύουσα 24 συμβολαιογραφεία, το 1905, σύμφωνα με τον Οδηγό του Ιγγλέση, οι συμβολαιογράφοι στην Αθήνα ήταν 32 ενώ το 1926 οι συμβολαιογράφοι ανέρχονται πλέον στους 129.
Στην Αθήνα, και για την περίοδο μελέτης, εκτός από τα αρχεία συμβολαιογράφων που διατηρούνται από εν ενεργεία συμβολαιογράφους, τρεις είναι οι βασικοί φορείς που διαθέτουν συμβολαιογραφικά αρχεία:

  • Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Δάφνης 61, Ψυχικό),
  • Ο Συμβολαιογραφικός Σύλλογος Εφετείων Αθηνών - Πειραιώς (Γ. Γενναδίου 4, Εξάρχεια).
    Ο κατάλογος με τα ονόματα των συμβολαιογράφων τα αρχεία των οποίων φυλάσσονται στο Σύλλογο δεν είναι ανοιχτός για το κοινό. Γνωρίζουμε ωστόσο, ότι ο Σύλλογος διατηρεί το αρχείο 40 συμβολαιογράφων που ξεκίνησαν να ασκούν το επάγγελμά τους μετά το 1860.
  • Το Έμμισθο Υποθηκοφυλακείο Αθηνών (Αριστοτέλους 175, Αθήνα),
    Στο Υποθηκοφυλακείο μεταγράφεται κάθε πράξη που επηρεάζει τη νομική κατάσταση ενός ακινήτου (αγοραπωλησία, δωρεά, προικοσύμφωνα). Τα Υποθηκοφυλακεία ιδρύθηκαν με το Νόμο \"Περί Μεταγραφών\" το 1856 και η λειτουργία τους καθορίζεται από το Κανονιστικό Διάταγμα της 19ης/ 23ης Ιουλίου 1941 \"Περί Οργανισμού των Υποθηκοφυλακείων του Κράτους\" σε συνδυασμό με το άρθρο 11 του Ν.Δ 4201/1961, \"Περί τροποποίησης και συμπλήρωσης του οργανισμού των Υποθηκοφυλακείων του κράτους\". Το Υποθηκοφυλακείο Αθηνών ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1857. Για την περίοδο που μελετάμε, το Αρχείο του Υποθηκοφυλακείου περιλαμβάνει και περιφέρειες που σήμερα δεν εντάσσονται στο Δήμο Αθηναίων (πχ Ψυχικό, Νέα Ιωνία, Γαλάτσι κ.ά.)

Τα αρχεία που έχουν έως σήμερα αποδελτιωθεί σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων είναι τα εξής:

  1. Έμμισθο Υποθηκοφυλακείο Αθηνών, Πράξεις αγοραπωλησίας των ετών 1910, 1920, 1930, 1939 και 1957
  2. Αρχείο Συμβολαιογράφου Αθηνών Δημητρίου Γ. Βουζίκη, 1886 - 1919
  3. Αρχείο Συμβολαιογράφου Αθηνών Χρήστου Δ. Μαγκαφά 1931 - 1950
  4. Αρχείο Συμβολαιογράφου Αθηνών Νικολάου Γ. Κανάβαρη, 1957
  5. Αρχείο Πρωτοδικείου Αθηνών, Κατοχικαί αποφάσεις, 1950 - 1960
  • K45 11 960
  • K45 32 997